De reisroute

Hieronder vind je een aantal kaartjes waarop onze reisroute is aangeduid. Hopelijk zijn de kaartjes duidelijk genoeg om er iets van te maken.

Slovenië

 

Bosnië-Herzegovina

Montenegro

Albanië

Reisgidsen en kaarten

We starten onze zoektocht naar geschikte reisgidsen in de reisbibliotheek van Wegwijzer vzw in Brugge. Tijdens het bladeren door de reisgidsen krijg je al een idee van de verschillende hoogtepunten van de landen en krijg je een gevoel welke uitgever je best ligt.

Voor de Balkan regio zijn er weinig (complete en recente) Nederlandstalige reisgidsen te vinden. Bradt is één van de weinige uitgevers die ook de minder evidente landen covert. Daarom bestel ik eind 2017 een eerste bundel reisgidsen rechtstreeks op hun site (www.bradtguides.com), met een mooie korting. Een paar weken later valt dit netjes in de bus in Oostende. Een tweede pakketje bestel ik in maart 2018, als de nieuwste editie van Albanië gepubliceerd is. We vertrekken met volgende Bradt gidsen: Bosnië en Herzegovina, Via Dinarica, Albanië, Macedonië, Kosovo, Servië en Montenegro. De gidsen geven veel achtergrondinfo. De focus van de bezienswaardigheden is een beetje afhankelijk van de schrijver: meer gericht op cultuur of meer gericht op avontuur. Volgens de gidsen zou alles fantastisch zijn, maar dat bleek niet steeds het geval. Vooral in Bosnië-Herzegovina bleek het niet evident om activiteiten te vinden die je zonder reisbureau kan uitoefenen.

Voor Montenegro leenden we van vrienden de wandelgidsen van Cicerone (Engels) en Rother (Duits). We gebruikten enkel de Rother.

Via de website van Cicerone bestel ik in maart nog een wandelgids voor Griekenland, maar bij vertrek is deze nog niet geleverd. Na navraag blijkt deze zonder duidelijke reden teruggestuurd naar Cicerone en werd dit door hen niet verder opgevolgd. We krijgen het betaalde bedrag teruggestort.

Mijn reisgidsen koop ik steevast bij Atlas & Zanzibar in Gent (www.atlaszanzibar.be, www.manymaps.com). Daar vind je werkelijk alles. Je krijgt er als Wegwijzer lid ook korting. Hier koop ik nog volgende gidsen: Lonely Planet Bulgarije en Roemenië, wandelgidsen Rother Peaks of the Balkans en Balkan Hiking Adventure en een Point It boekje. Deze hebben we uiteindelijk niet gebruikt. Balkan Hiking Adventure leek me op het eerste zicht niet zo praktisch, waardoor je de wandelingen misschien enkel via een organisatie gepland krijgt.

Aangezien er geen handige, overzichtelijke en volledige wegenkaart bestaat van de hele Balkan regio beslissen we om een Michelin kaartenboek te kopen. Om het overzicht te bewaren van de regio kopieer ik de relevante pagina’s en plak deze samen tot een volledige overzichtskaart.

Last minute beslissen we om toch de GPS (TOMTOM) mee te nemen. De avond voor vertrek zetten we er de kaart van heel Europa op. Dat zullen we ons zeker niet beklagen.

Een Sloveense gids raadde me OsmAnd App aan. Voor een klein bedrag kan je de kaart van Europa kopen. En dan kan je land per land downloaden. Niet perfect om een tocht te plannen, maar bijvoorbeeld in gebieden met sneeuwvelden kon ik er perfect het pad mee terugvinden. Deze app werkt ook offline, via satelliet. Gebruik je die online, dan vraagt hij veel van je batterij.

Overzicht overnachtingen

Nu we al meer dan 2 maanden terug thuis zijn, probeer ik toch even een overzichtje te maken van de adresjes waar we logeerden, voorzien van wat commentaar. Aangezien ik een slechte slaper ben, besteed ik ook wat aandacht aan licht en lawaai.

We boekten de meeste adresjes via www.booking.com of via www.airbnb.be.

Wij boekten meestal 1 à 2 dagen vooraf. In uitzonderlijke gevallen ook de dag zelf. Gebruik bij AirBnB daarvoor de optie ‘direct reserveren’. Zo vermijd je dat je te lang moet wachten op antwoord van de verhuurder.

In Bosnië-Herzegovina zijn er veel AirBnB panden. In Montenegro en Albanië was Booking gemakkelijker.

Op AirBnB betaal je meteen met de bankkaart. Op Booking fungeert de bankkaart enkel als onderpand. De overnachtingen zijn ter plaatse te betalen. Dit kan soms vervelend zijn als bankkaarten ter plaatse niet aanvaard worden en je onvoldoende cash bij hebt.

We hebben gemerkt dat sommige panden zowel op AirBnB als op Booking stonden. AirBnB is niet langer een platform voor mensen die een deel van hun huis willen verhuren, want er staan ook heel wat commerciële panden op.

AirBnB rekent servicekosten en poetskosten aan. Bij Booking is dat niet het geval.

Alle prijzen hieronder zijn voor een appartement/studio/kamer voor 2 personen.

TIP: Als je met meer dan 1 persoon reist, waarvan niet iedereen lid is, dan kan je zowel via AirBnB als Booking een nieuwe klant voorstellen. Daardoor krijgt zowel de oorspronkelijke klant als de nieuwe klant een korting voor een volgende boeking, ook al wonen beiden op hetzelfde adres. Op die manier spaarden we toch wat geld uit. Maar daardoor zijn sommige prijzen hieronder wat vertekend.

Via Booking kan je voor bepaalde locaties ook Genius korting krijgen als je regelmatig boekt.

Slovenië

• Tolmin: www.logereninslovenie.be (77 euro/nacht inclusief ontbijt en vegan avondmaal, prijzen zijn hoger in de zomer): Belgisch koppel (Els & Mathieu) met een ecologische B&B, op een afgelegen en stil plekje in de buurt van Tolmin, ten zuiden van Triglav natuurpark. Ramen zijn, ook met de oude luiken, niet goed te verduisteren. Voor ons zeker een aanrader, maar niet voor de budgetreiziger. Alle info op .
• Postojna: camping (21,2 euro/nacht voor auto, tent en 2 personen): ruime camping in de buurt van Postojna, met mogelijkheid om huisjes te huren, harde ondergrond maakt het opzetten van de tent niet zo gemakkelijk, goede voorzieningen, niet/moeilijk bereikbaar met openbaar vervoer. Wij hadden nachtlawaai van wegenwerken of mijnbouwactiviteiten of zo, maar normaal gezien is het er rustig.

Bosnië-Herzegovina:

• Bihac: Villa Una (50 euro/nacht, hotel staat in de Bradt reisgids, niet vooraf gereserveerd): wat verouderd hotel, met een wirwar aan kamers, gelegen aan een drukke weg maar kamers achteraan zijn rustig, gratis privé parking, de persoon aan de balie kon enkel de moedertaal maar normaal zou er iemand staan die Engels kan, kamer goed te verduisteren, ontbijt niet bijzonder.
• Bihac: Apartment Parc (89 euro voor 3 nachten, via AirBnB): ietwat ouder maar ruim appartement in een grote blok met kapotgeschoten muren, het adres was niet volledig correct, kamer moeilijk te verduisteren, lawaai van de straat en van de vuilkar midden in de nacht, beperkte voorzieningen om te koken (wij kookten met onze eigen potten en pannen), erg vriendelijke verhuurders die perfect Engels spreken (Amir en Ayla).
• Jajce: Youth Hostel (45 euro voor 2 nachten, via Booking): groot gebouw met dormitories en privé kamers, beperkte uitleg, beperkte voorzieningen, wifi ok, kamer niet te verduisteren, bouwwerf aan de overkant van de straat zorgde amper voor geluidsoverlast maar in de kamers aan de voorkant is dat misschien anders, toen wij er waren was er geen kat in het gebouw, jonge gast aan de balie met beperkte kennis van het Engels, ruime gratis parking, ook mogelijkheid om te kamperen.
• Sarajevo: Joyful City Center Apartment (113,5 euro voor 4 nachten, via AirBnB): klein recent gerenoveerd appartementje met scandinavische meubeltjes, eigen parking, gelegen op het gelijkvloers aan drukke weg maar toch niet te gehorig, kamer tamelijk goed te verduisteren, tamelijk ver van het stadscentrum, eigenaar spreekt goed Engels en geeft op verzoek de nodige uitleg. Een goede keuze voor wie met de auto is er niet tegen op ziet om een eind te wandelen naar de stad (of een bus of taxi neemt).
• Mostar: Happy studio apartment (24 euro/nacht, via AirBnB): volledig nieuwe studio met goed bed, gelegen aan drukke weg, nabij busstation, kamer aan de achterkant is rustig (luide airco van de buren werd ‘s nachts stil gelegd of gerepareerd) en goed te verduisteren, tijdens ons verblijf waren er wegenwerken bezig waardoor we iets verder moesten parkeren maar normaal is er gratis parking voor de deur, vriendelijke eigenaar die naast de deur woont maar niet zo goed Engels spreekt, op verzoek is er ook mogelijkheid om kleren te wassen in een voormalig winkeltje naast de deur.
• Jablanica: Hotel Jablanica (40 euro/nacht, de dag zelf opgezocht via Booking maar ter plaatse geregeld): volledig nieuw hotel aan de hoofdweg, weinig lawaai van straat maar toen wij er waren was er een feest aan de gang met luide muziek, tamelijk goed te verduisteren, ruime gratis parking, vriendelijke en vlotte service, goed adresje!
• Konjic: Spago Apartment (42 euro/nacht, via AirBnB): gelijkvloers van een grote woning, gelegen op een 5-tal km ten westen van Konjic (in Celebici), net ver genoeg van de hoofdweg en de spoorweg om rustig te zijn, licht van de straatlantaarn, alle voorzieningen, eigen parking, vriendelijke mensen, de jonge dochter spreekt goed Engels, duur in vergelijking met andere locaties op AirBnB maar een goede plek.
• Tjentiste: Apartment Kosuta 2 (22 euro/nacht, met korting geboekt bij Booking): vernieuwd appartementje in een vervallen gebouw op een onverzorgde locatie, verhuurder was er niet waardoor de communicatie via zijn ouders verliep die enkel de moedertaal spreken, erg beperkte huisraad, slecht bed, stil, tamelijk goed te verduisteren, enkel cash te betalen, mestgeur in het gebouw, een afrader! Kosuta 1 is boven het postkantoor, wat mogelijk een aangenamer locatie is, maar ik zou toch naar het hotel gaan als je in Tjentiste wil overnachten, tenzij je echt een goedkope optie zoekt.
• Trebinje: City Apartments (25 euro/nacht, via Booking, cash te betalen): verschillende kleine studio’s in een woning met tuin en parking in een rustige doodlopende straat aan de rand van de stad, airco, kleine badkamer, beperkte kitchenette, moeilijk te verduisteren. Als je vroeg gaat kan je mogelijk kiezen welke studio je wil. Vriendelijke verhuurders met beperkte kennis van het Engels.

Montenegro

• Herceg Novi: One bedroom apartment with balcony and P (33 euro/nacht, via AirBnB): appartementje ingericht in grote woning, met alle nodige voorzieningen, maar niet heel proper, gelegen aan de hoofdweg boven de stad nabij het busstation, tamelijk koel, tamelijk goed te verduisteren, weinig last van het geluid van de straat. Gratis parking aan hoofdweg. Eigenares woont aan de overkant van de straat, spreekt goed Engels en is behulpzaam. Een goede optie voor wie met de auto is (of met de bus) en er niet tegen op ziet om de trappen te nemen naar de historische stad. Ook de andere delen van het gebouw worden verhuurd, wat voor wat lawaai kan zorgen.
• Cetinje: Apartment The Royal Square (32 euro, via Booking): leuk ingericht ruim appartement in het uitgaanscentrum, mini terrasje vooraan, rustige slaapkamer achteraan, tamelijk goed te verduisteren, gratis parking achter het gebouw, vriendelijke verhuurder die goed Engels kan. Een leuke plek!
  Zabljak: Sweet apartments (34 euro, via Booking): appartement in groot nieuw gebouw bij het ‘busstation’, rustig, gratis parkeren op straat, moeilijk te verduisteren, een eindje wandelen naar het centrum. De verhuurder werkt in het toerismebureau en spreekt voldoende Engels.
• Virpazar: Lotus Studio Apartments (35 euro, via Booking): woonhuis met verschillende studio’s in het gebouw in rustig straatje achter het marktplein, mini badkamer, rustig, goed te verduisteren, airco, gratis parking naast het gebouw of op wandelafstand, Verhuurder spreekt slechts weinig Engels. Duur voor wat het is maar dat is begrijpelijk in het kleine toeristische centrum van Virpazar.

Albanië:

• Skhoder: Sixth apartment (24 euro, via Booking): heel ruim appartement in een groot gebouw in een rustige straat op wandelafstand van het toeristische centrum, gratis parkeren op straat, goed te verduisteren, airco, goede voorzieningen (oa grote frigo/diepvries). De moeder spreekt Frans en de dochter Engels. Een goede plek!
• Tirana: Royal Vila Hotel (43 euro incl ontbijt, via Booking): klein hotel met tuin/terras op rustige plek in het centrum van de stad, in principe gratis parking als er plaats is, degelijk ontbijt, kamers goed te verduisteren. Een goede plek! Wij hadden een vervelend gezoem in de kamer boven de keuken en kregen midden in de nacht een andere kamer.

Kroatië

• Ploce: Villa Solo: verschillende appartementen en kamers in een groot gebouw waar de eigenaars ook wonen, grote tuin met verschillende rustige plekjes en een zwembad, rustige slapend dorp een eind buiten Ploce, vlakbij een aantal meren, weinig faciliteiten in de buurt maar voldoende te vinden in de stad, erg vriendelijke verhuurders, een echte aanrader!

Toerisme Bosnië-Herzegovina

Zoals je in verschillende stukjes kon lezen is het toerisme in Bosnië-Herzegovina nog niet zo goed uitgebouwd. Hieronder vind je een aantal korte bedenkingen:

• Op veel toeristische plaatsen zie je borden van de Europese Unie. Maar na de aanleg van de eerste infrastructuur lijkt het op een aantal plaatsen stilgevallen. De infrastructuur is intussen beschadigd en de borden zijn nog amper leesbaar. Of komt/kwam veel geld in de verkeerde zakken terecht?
• Het land heeft duidelijk wel een grote potentie voor de actieve toerist. Maar toerisme lijkt in veel regio’s niet hoog op de agenda te staan.
• We hebben ook de indruk dat de meeste Bosniërs niet zo geïnteresseerd zijn in natuur en actieve vakanties: iedereen wil naar de Kroatische kust.
• Soms lijken de mensen (ambtenaren) niet veel zin te hebben in het helpen van de toeristen.
• De taalbarrière maakt het er ook niet gemakkelijker op. Misschien zijn er in de zomermaanden wel overal jobstudenten die Engels kunnen.
• Het land is echt goedkoop, maar soms worden er voor activiteiten belachelijk hoge prijzen gevraagd.
• Vaak is de infrastructuur enkel open in de zomermaanden. Sommige natuurgebieden (vogelparadijzen) bezoek je dan weer beter in de winter.
• Op AirBnB en Booking is er een goed aanbod aan hotels en appartementjes. Er zijn ook veel B&B’s. Maar stel je vragen bij grote kortingen of mooie appartementjes zonder foto’s van het gebouw of de omgeving.
• De toeristische infrastructuur in de grote steden (Sarajevo, Mostar) is in orde. Het lijkt ons het best om zo veel mogelijk activiteiten en bezoekjes te boeken via reisorganisaties in deze steden, maar daar wordt de lokale bevolking natuurlijk niet beter van.
• Er zijn slechts een beperkt aantal reisgidsen beschikbaar voor het land. Het boek van Bradt lijkt ons geschreven door iemand die in het land woont en de taal machtig is.
• Veel zaken leken ons toch niet zo fantastisch of spectaculair als het beschreven werd.

Eten en drinken Bosnië-Herzegovina

Over het eten kunnen we het volgende zeggen:

• Zeer goedkoop
• Focus op vlees
• Weinig groentjes, maar wel apart bij te bestellen. Groentjes meestal komkommer, tomaat en kool.
• Grote porties
• Sterk gezouten
• Overal kan je burek en sirnica krijgen: een grote vettige snack waar je wel even weg mee kan.
• Bijna overal dezelfde gerechten op de kaart
• Meestal Engelstalige menu
• Pizza wordt gemaakt zonder tomatensaus (je krijgt er wel ketchup en mayonaise bij)
• De betere restaurants liggen buiten de centra, langs de hoofdwegen
• Galerija Vukoje in Trebinje was de enige positieve uitschieter, waar je heel deftig kan eten met aangepaste huiswijnen voor een bedrag onder de prijs voor een standaard restaurant in België
• Aperitieven vind je niet op de kaart. Er is een traditie van shots van Rakija, sterke drank van verschillende soorten vruchten.
• Meestal staat er minstens 1 visgerecht op de kaart. Bijna altijd forel en meestal ook inktvis.
• Voor vegetariërs en veganisten is het moeilijk.
• Tijdens de ramadan wordt er in sommige restaurants geen alcohol geschonken (als er een speciale iftar maaltijd geserveerd wordt).

Een hamburgertje van 300 g op een bedje van frietjes voor 4 euro…

Bosnië en Herzegovina – een complex geheel

Bosnië en Herzegovina is zo mogelijk nog een complexer land dan België. Politiek gezien is het opgedeeld in:

• de federatie Bosnië en Herzegovina, opgedeeld in 10 cantons met een aantal eigen bevoegdheden (vergelijkbaar met België);
• de republiek Srpska, met meer centrale macht;
• het district Brcko, onder gemeenschappelijk bestuur van de federatie en de republiek.

Bron: Panonian – Wikipedia

Het systeem heet officieel consociationalisme. Er zijn 3 presidenten en daarrond een kluwen aan regeringen en administraties. En er zijn ook een 60-tal politieke partijen. Bovendien is er een Vetorecht en de mogelijkheid om het vitaal nationaal belang in te roepen als er één van de bevolkingsgroepen benadeeld zou worden. Het is dus niet evident om iets geregeld te krijgen in dit land.

Naast de complexe politieke structuur zijn er dan nog eens 3 min of meer evenwaardige godsdiensten: 45% Bosniak (Moslim), 30% Serviërs (Orthodoxe katholieken), 15% Kroaten (Rooms katholiek). De Bosniaks en de Kroaten leven grotendeels in de federatie Bosnië en Herzegovina. De Serviërs grotendeels in de republiek Srpska.

In elke regio wonen er ook belangrijke minderheden, van wie de rechten gevrijwaard worden door de Dayton akkoorden, die er na de laatste oorlog gekomen zijn. Deze akkoorden laten ook toe dat de oorspronkelijke bewoners naar hun regio van voor de oorlog terugkeren. Maar dat is in de praktijk gemakkelijker gezegd dan gedaan. Zou jij willen terugkeren naar een dorp waar je buren je hebben beschoten?

Om het nog complexer te maken gebruikt de federatie het Latijnse geschrift en de republiek het Cyrillische geschrift.

Alles samen vormt het dus een tamelijk los geheel. De laatste jaren zijn er, dikwijls gekoppeld aan verkiezingen, nationalistische programma’s, vooral met een onafhankelijkheidswens voor de republiek Sprska. Dat lijkt me niet evident, aangezien dit nieuwe land dan eigenlijk uit 2 delen zou bestaan. In Herzegovina zien we dan weer veel Kroatische vlaggen.

De weinige mensen waar we een gesprek mee konden voeren in het Engels hebben heel weinig vertrouwen in de lokale politiek. Het is duidelijk dat er nog heel veel corruptie is en veel geld in de verkeerde zakken verdwijnt. Maar wie een baantje vindt bij de overheid is gesetteld tot aan zijn pensioen.

Veel mensen hebben ook weinig vertrouwen in de internationale politiek. Blijkbaar heeft de NAVO in de onderhandelingen na de oorlog bijvoorbeeld kunnen bekomen dat radioactief afval geborgen kan worden in Bosnië-Herzegovina, waardoor er in bepaalde regio’s meer kankergevallen zouden zijn. En van de toetreding tot de EU liggen de mensen ook niet meer wakker. Het toetredingsproces duurt nu al meer dan een decennium en de toetreding zal vermoedelijk nog niet voor de eerste 5 jaar zijn.

Intussen is er veel werkloosheid, weinig economisch initiatief (iemand zij ons dat het 7 jaar duurt voor je alle papierwerk doorlopen hebt om een bedrijf te starten) en trekken heel wat jongeren naar het buitenland. Er zijn weinig internationale investeringen, vermoedelijk door de complexiteit van het land, met uitzondering van prestigeprojecten die gesteund worden door de Chinezen en de Arabieren.

Rijden in Bosnië-Herzegovina

Na een paar weken rijden in Bosnië krijg ik er kop nog staart aan. Officieel is het 50 in de bebouwde kom en daarbuiten 80. Maar er staan naar mijn gevoel meer borden van 20, 30, 40, 60, 70 dan dat de standaard toegepast wordt. Vaak zijn de snelheden zo absurd laag dat niemand er zich aan houdt. Vaak is dit het geval bij bochtige wegen. Ik denk dat de helft van de Bosniërs er zelf geen idee van heeft hoe het precies in elkaar zit. Op sommige plaatsen lossen ze het dan maar op met verkeersdrempels.

Er zijn wel heel wat snelheidscamera’s, die steeds aangekondigd worden. En vaak zien we politie met mobiele snelheidscamera’s. We spelen dus op veilig en houden ons zo veel mogelijk aan de snelheden die door de borden en onze TomTom aangegeven worden. Al merken we in sommige regio’s dat ook de GPS tilt slaat. Dan rijden we wat op goed geluk.

In de reisgidsen wordt afgeraden om in het donker te rijden. Toch deden we dit een paar keer, en blijkbaar rijden sommige mensen dan standaard 40 à 50 op de hoofdwegen, aan een slakkengangetje dus.

In het land zijn er bijna geen snelwegen. Enkel rond Sarajevo zijn er een paar kilometers aangelegd. Daar is er péage. Voor de rest zijn de hoofdwegen te vergelijken met onze gewestwegen, maar dan met heel veel bochten en in sommige regio’s veel dorpjes. Het duurt dus een eeuwigheid om van de ene naar de andere stad te rijden. Beeld je in dat je telkens van Gent naar Brussel moet rijden via de N9… Gelukkig is hier veel minder verkeer dan in België. Files hebben we enkel rond Sarajevo gezien, en dan nog viel het mee.

De kwaliteit van de hoofdwegen valt redelijk mee. Maar op de kleinere wegen zijn er vaak delen met putten en honderden herstellingen. En in meer landelijke gebieden ook grindwegen, hier gekend als Macadam. Vaak moet je ook rekening houden met overstekend wild, kuddes schapen, loslopende koeien, zwaar transport van boomstammen, …

De wegmarkeringen zijn op veel plaatsen quasi onzichtbaar geworden.

Er zijn veel zebrapaden, die goed aangegeven worden, en er wordt steeds gestopt voor voetgangers.

Verkeersborden zijn meestal in twee talen. In republiek Srpska zijn wijzers naar kleinere plaatsen soms enkel in het Cyrillisch.

De auto’s die hier rondrijden dateren uit verschillende decennia. Veel oude auto’s hebben schrammen en deuken en vaak is er wel één of andere lamp kapot. Maar blijkbaar is dit hier allemaal geen probleem. Als de auto kapot is, dan blijft die ergens aan de kant van de weg wegrotten, en wordt in het beste geval nog gebruikt als bergruimte.

Van Ford zien we bijna enkel de Focus break van 15 à 20 jaar oud. Ricky voelt zich hier dus niet alleen. Wie weet komt hij hier nog terug, als hij afgekeurd wordt in België…

Mostar

We boekten weer een appartementje met parkeergelegenheid, maar bij aankomst in Mostar geraken we er niet bij door wegenwerken. Na een paar keer heen en weer rijden door kleine straatjes en een korte wandeling geraken we er dan toch. Het volledig nieuw en mooi, maar niet zo gerieflijk appartementje ligt aan de achterkant van het gebouw. Dus geen lawaai van de wegenwerken, maar wel van de vervelende airco van de buren. Parkeren kunnen we uiteindelijk op minder dan 50 m van de deur. We geven het één dag een kans, maar blijven er toch een paar nachten.

We wandelen door het historisch centrum, dat verrassend klein is en vol souvenirwinkeltjes, cafeetjes en restaurants zit.

Het historisch centrum is volledig heropgebouwd, maar daarrond zijn er nog vele sporen van de oorlog.

Mostar ligt in een vruchtbare vallei en werd een belangrijk centrum tijdens de Turkse bezetting.

Tijdens de Joegoslavische oorlog streden de Bosniaks en de Kroaten gezamenlijk tegen de oprukkende Serviërs. Maar toen die (met tussenkomst van de VN) verdreven waren, werd het plots een strijd tussen de Bosniaks en de Kroaten. De Kroaten wilden van Mostar de hoofdstad van Bosnisch Herzegovina maken. De Bosniaks werden verdreven naar de oosteroever en  11 maanden zwaar belegerd, en heel Mostar werd aan flarden geschoten. Daarbij moesten ook de wereldberoemde brug (en alle andere bruggen) er aan geloven.

Sinds de oorlog leven de Bosniaks en de Kroaten in Mostar nog erg gescheiden, deels te verklaren doordat er geen bruggen meer waren tussen beide stadsdelen. Zo is er nu nog steeds aan beide zijden een busstation. Er is duidelijk nog spanning aanwezig tussen de katholieken en moslims (de meeste orthodoxen werden verdreven tijdens de oorlog). Op de oosteroever zie je vooral minaretten, op de westeroever vooral kerken met daartussen toch af en toe een (historische) minaret.

In de hele regio zien we veel Kroatische vlaggen, wat aantoont dat er nog steeds een wens naar onafhankelijkheid of aansluiting bij Kroatië leeft.

Restaurantjes genoeg in Mostar, maar dat ene met vegetarische opties vinden we natuurlijk niet. Dus belanden we op het dakterras van Kulluk in het historische centrum. Een goede keuze, maar de prijzen in Mostar zijn duidelijk iets hoger dan in de rest van Bosnië-Herzegovina, maar nog steeds peanuts in vergelijking met de Belgische prijzen.

Op reis kan je niet continu bezig zijn met uitstapjes en bezoekjes (en blogs schrijven). Er moet ook tijd zijn voor zaken waar je anders niet toe komt. Zo start ik in Mostar met het eerste boek van de millenniumtrilogie. Zo goed dat ik het op een paar dagen tijd uitlees. De rest volgt nog tijdens de rest van de reis!

In de ban van de Balkan

Na de beslissing om er langer op uit te trekken moet er natuurlijk een doel gekozen worden.

Het is ons niet meer echt duidelijk hoe we er toe gekomen zijn, maar plots viel ons oog op de Balkan, een beetje een onbekende hoek van Oost-Europa.

Maar wat is de Balkan nu precies? De bronnen zijn hierover niet zo eenduidig, maar het komt neer op het grote schiereiland in het zuidoosten van Europa, tussen de Adriatische Zee en de Zwarte Zee en een aantal grotere rivieren als noordelijke grens, met de landen van ex-Joegoslavië, Bulgarije en (delen van) Roemenië, (delen van) Griekenland en het Europese stukje van Turkije.

Slovenië wordt er soms wel en soms niet bij gerekend. Hetzelfde geldt voor Roemenië, Griekenland en Turkije.

De Balkan kent een heel complexe historiek, verschillende culturen en religies en veel bergen en ongerepte natuur. Bovendien vallen sommige delen nog onder de noemer ‘moeilijke landen’. Allemaal elementen waar we naar op zoek waren. En bovendien konden we er vanuit België met de auto naar toe.

Voor mensen die niet zo vertrouwd zijn met de term ‘moeilijke landen’ verwijs ik graag door naar de Universele reisgids voor moeilijke landen van Jelle Brandt Corstius. Dit boek leen ik je met plezier eens uit, of bestel het zelf op de website.

Onze oorspronkelijke werktitel van het project was Met de caravan door de Balkan. Maar na wat inleeswerk bleek al snel dat niet alle landen/regio’s geschikt waren om te bereizen met de caravan. Dus werd het gewoon de auto en de tent, en konden we op zoek naar een andere titel. Na schrappen in het lijstje met mogelijke titels is In de ban van de Balkan uiteindelijk overgebleven.

We hebben een vaag plan om te starten in Bosnië en dan in tegenwijzerzin door Montenegro, Albanië, Noord-Griekenland, West-Bulgarije, Macedonië, Kosovo en Servië te reizen. Maar de kans is reëel dat we daar tijdens de reis van afwijken. Kroatië slaan we grotendeels over omdat we er in 2009 al geweest zijn. Roemenië zal voor een andere keer zijn omdat we onvoldoende tijd zullen hebben.