Durmitor nationaal park

Het is avond als we via Trsa het nationaal park Durmitor binnenrijden. En we komen ogen te kort. De weg slingert door een machtig berglandschap.

Vanaf de bergpas Sedlo rijden we moe en met een hoofd vol indrukken Zabljak binnen. Onze uitvalsbasis voor de volgende 6 nachten is een appartement in een groot nieuwbouwblok tegenover het busstation.

De eerste dag wandelen we rond het zwarte meer (Crno Jezero), een makkelijk inlooptochtje. Vanaf het meer heb je een prachtig uitzicht op het bergmassief.

Het pad wordt door heel wat toeristen van alle leeftijden belopen, dikwijls zonder aangepast schoeisel. We hebben er geleerd dat het niet zo gemakkelijk is om een meute schoolkinderen te passeren op een smal bergpad.

We vinden toch een rustig plekje voor onze picknick. Maar daar worden we geëntertaind door een grote kikker.

We breiden onze tocht uit richting Zminje Jezero. We lopen door de bossen en onderweg worden we geterroriseerd door horden muggen. Karen staat al snel vol beten. Maar natuurlijk is dit ook wel een mooi meertje.

De weersvoorspellingen voor dag 2 zijn niet te best, maar toch hebben we een wandeling epland naar een mooie uitzichtberg (Prutas, 2392 m). Behalve een herder met zijn kudde schapen komen we geen mens tegen in de eerste mooie vallei.

Op de Skrcko Zdrijelo pas bekijken we het weer en we beslissen om niet verder naar boven te gaan, maar de volgende vallei binnen te wandelen, tot aan het Skrka meer.

We houden een late middagpauze in de ‘berghut’ aan het meer. Die was vuil en erg basic. Maar hij ligt wel op een idyllisch plekje.

In de namiddag wandelen we dezelfde weg terug. Verbazend hoe weinig de bergen vervelen, ook al loop je dezelfde weg heen en terug.

Ik was eerst van plan om een tweedaagse tocht te ondernemen, maar de vorige dag hadden we gemerkt dat er voor deze wandeling nog te veel sneeuw lag. Dus wandel ik op dag 3 naar Ledena Pecina, een moeilijker tocht volgens ons Rother wandelboek. De weersvoorspellingen zijn slecht, dus vertrek ik in de vroege uurtjes, terwijl Karen nog zalig ligt te knorren.

De heenroute gaat door een minder bewandelde weg. Hier en daar moet ik me wat in bochten plooien om de bomen te ontwijken, die het pad proberen te heroveren. Ik ben blij dat ik aan een iets opener stuk kom bij Katun Sibalica.

Vanaf daar kom ik hier en daar door een sneeuwveldje.

Daarna begint het echte werk. Het is duidelijk dat er dit jaar nog niet veel toeristen langs hier gepasseerd zijn. De weinige voetsporen die ik aan de eerste sneeuwveldjes was tegengekomen, krijgen geen vervolg aan de grotere sneeuwvelden. Na wat aarzelen beslis ik toch om me een weg door de steile (en hier en daar harde) sneeuw te stampen. Gelukkig heb ik wandelstokken mee, anders was ik er nooit aan begonnen.

Na heel wat zwoegen en zweten heb ik eindelijk zicht op de pas, met nog een groot sneeuwveld voor me. En daar in de verte ontdek ik zowaar nog 2 wandelaars, die de tocht in de andere richting lopen. We kruisen elkaar in de sneeuw net onder de pas.

Ik geef hen wat tips mee en kort na de pas kom ik aan de Ledena Pecina. Er ligt een grote berg sneeuw voor de ingang van deze ijsgrot. Ik wurm me langs de natte rotswand en het ijs naar beneden. Iets lager kan ik via een in de sneeuw gestampte trap naar beneden. Daar kom ik in een veld van stalagmieten van ijs, sommige zeker 2 m hoog. Wat een prachtig schouwspel.

De terugweg verloopt niet via het directe pad naar Zabljak, maar nog een eindje op dezelfde hoogte, tot aan het pad naar de Bobotov Kuk. Ook hier duidelijk nog niet veel volk gepasseerd! Door te schaatsen op de onaangeroerde sneeuwvelden spaar ik wel wat tijd uit.

Ik kom een Rus tegen op loopschoentjes, die vraagt of het mogelijk is om Bobotov Kuk (de hoogste berg van het massief), te bereiken. Dat raad ik hem ten stelligste af.

Al snel kom ik aan Katun Lokvice, een herdershut met een schuilhut. Een mooie plaats voor alweer een late picknick.

Ik snel verder naar beneden en kom droog aan in Zabljak.

De volgende 2 dagen vullen we met het staren naar de regen, gaan eten, naar het WK voetbal gaan kijken en een verdere reisplanning op te maken.

Durmitor is een fantastisch gebied, waar een geoefende bergwandelaar zeker een weekje kan vullen, met eventueel tussendoor een dagje raften op de Tara. Maar in deze periode van het jaar (eerste helft van juni) lag er nog te veel sneeuw om veel gevarieerde wandelingen te maken. Ook het slechte weer zorgde er voor dat we onze plannen niet konden uitvoeren. En in Zabljak en omgeving zijn er geen ‘slecht weer’ activiteiten. We hadden beter gewoon ons boeltje samengeraapt en meteen doorgereisd naar zonniger oorden.

Dagtocht Orjen massief (Subra)

Het wordt tijd dat ik nog eens een wandelingetje maak. Daarvoor selecteer ik een uitdagende wandeling uit de Rother wandelgids (wandeling nr. 3). De Rother boeken zijn onze favoriet voor dagwandelingen!

Gisterenavond is het zwaar beginnen regenen en voor vandaag zijn de voorspellingen ook niet te best. Na verschillende keren verschillende weer apps te bekijken beslis ik om 10u30 om toch te vertrekken. Vanuit Herceg Novi rij ik een half uurtje de bergen in tot aan het startpunt.

Ik ben nog geen 10 minuten aan het stappen en het begint te gieten. Ik sta de regenbui uit onder een boom en twijfel hard om verder te gaan.

Gelukkig klaart het een paar minuten later volledig op. Maar intussen is mijn broek wel doorweekt…

Na een wat saaie grindweg buigt een pad af, steil de bergen in tot aan de berghut Za Vratlom.

Van daar gaat het door een mooie bergweide, waar ik word begeleid door het gesnerp van de krekels. Ik kom er een grote groep wandelaars tegen, de laatste mensen die ik in de volgende uren zal zien.

Daarna begint het echte werk: heel wat uitdagend geklauter over rotspartijen en langs een paar diepe kloven.

Na een uur of 2 wandelen kom ik na een stukje bos aan een overhangende rots. Ik zie een donkere wolk naderen en beslis om hier mijn middagmaal te nuttigen. Snel wat warme kleren aan en mijn broodje beleggen.

Nog geen 5 minuten later begint het hard te regenen. Een halfuurtje later is het opnieuw wat opgeklaard en kan ik verder.

Na nog een half uurtje steil klimmen kom ik op de top. Bij mooi weer heb je hier uitzicht op grote delen van de Dalmatische kust, de baai van Kotor en de andere bergmassieven van Montenegro. Maar door de wolken zie ik er helemaal niets. 😦

Na de top gaat het in de andere richting verder, langs een aantal zeer uitdagende afdalingen en zeer mooie delen over geërodeerde kalksteenrotsen, met daartussen diepe spleten. Intussen zijn mijn voeten doorweekt van de natte vegetatie.

Dan volgt een lang stuk door een mooi beukenbos, op een tapijt van half verweerde bladeren.

Na even 5 minuten verkeerd te lopen kom ik bij een mooie bergweide.

Even de OsmAnd Maps app checken en die leidt me meteen weer in de goede richting. Ik passeer aan een grot en kort daarna kan ik van een colaatje genieten bij de berghut, waar ik heel vriendelijk ontvangen word door de huttenwaard en -waardin. Ze proberen me er te houden, maar na mijn cola snel ik terug naar de auto. Tegen 18u ben ik terug in Herceg Novi. Moe maar tevreden.

Ondanks de slechte weersvoorspellingen was het een geslaagde wandeling. Jammer van het uitzicht boven. De groep die ik op de heenweg tegenkwam had minder geluk. Zij dachten om vroeg te starten, maar zaten boven in de regen en de bliksem. Leve de weerapps! Maar wat ben je daar mee als je geen ontvangst hebt bij de berghut?

Het natte weer brengt natuurlijk ook een aantal leuke zaken mee, zoals de duizenden slakken, de kevers die slakken eten en reuze paddenstoelen.

Sutjeska nationaal park

Eén van de highlights van onze reisgids was een bezoek aan Sutjeska. Na een eerdere poging via een reisorganisatie uit Sarajevo, die ons liet weten dat de wegen nog niet geprepareerd zijn, lieten we ons in Hutovo Blato door de Sloveense reisgids overtuigen dat we alles wel konden bezoeken met onze wagen, als we er maar voldoende tijd voor uittrokken. Zo gezegd zo gedaan, wij rijden de eerste dag al meteen naar een plaats van waaruit we een korte wandeling konden maken naar een uitzichtberg. Na toegang te betalen aan de ranger beginnen we aan een weg vol putten. Naarmate we hoger komen wordt het er niet beter op: sommige stukken zou je in België alleen maar met een terreinwagen proberen, maar ik wou niet opgeven. Ook een stuk waar ze bezig waren met bosontginning hield ons niet tegen. Maar uiteindelijk moesten we iets over halfweg toch opgeven: dit was gekkenwerk! We probeerden nog even een andere weg, maar even slecht. Na 2u ploeteren kwamen we gefrustreerd terug aan de ranger post.

We hadden een appartementje geboekt in het ‘dorpje’ Tjentiste, waar de tijd had stilgestaan. We moesten ons aanmelden bij het postgebouw annex supermarktje annex café, waar geen mens ook maar een woord Engels sprak. De verhuurder was er zelf niet, maar sprak ook amper Engels. We werden naar een aftands gebouw geleid waar het rook naar de mest van de naastliggende boer, maar waar wel een volledig vernieuwd appartementje was ingericht. Maar de voorzieningen vielen een beetje tegen: er was amper gekuist, keukengerief was beperkt, het bed en vooral het beddengoed was ondermaats. Bovendien viel de elektriciteit nog eens uit (gelukkig net toen we van plan waren om te gaan slapen) en lagen we uren wakker van blaffende honden.

De volgende dag wilden we de andere kant van het park bezoeken en van daar wandelen naar een meertje in Montenegro. Maar niet voor we ons wat meer geïnformeerd hadden over de toegankelijkheid. Via de ouders van de verhuurder konden we gevoerd worden aan 40 euro enkele rit. Dat leek ons wat veel. Dus gingen we langs bij het hotel annex infocentrum, waar we een jeep konden huren voor 60 euro of zo. Maar tegen dan hadden we er geen zin meer in en was het eigenlijk al een beetje laat om nog te vertrekken. Dus beperkten we ons tot een bezoek aan het monument voor de tweede wereldoorlog. Daarvan was de ene toegangsweg volledig verdwenen door een landverschuiving en de rest van de infrastructuur was ook niet in de beste staat, maar spectaculair is het zeker.

We hebben het geprobeerd, maar zijn alleen een frustratie rijker. Het is duidelijk dat (het toerisme in) deze uithoek van het land te weinig budgetten krijgt. Apart daarvan lijkt het hoe dan ook een achtergestelde regio. Met een goede voorbereiding en de juiste contacten, of via een reisorganisatie, lijkt een bezoek aan Sutjeska wel de moeite. Je kan er eventueel gewoon gaan wandelen vanuit Tjentiste, maar dan vertoef je grotendeels in de bossen, wat niet onze voorkeur is. En waarschijnlijk volg je dan enkel de bosontginningswegen. Door de gebrekkige infrastructuur blijft de natuur wel grotendeels onverstoord. Je kan er bijvoorbeeld beren tegenkomen, en er is ook nog een stukje oerbos (Perucica). En je vindt er de hoogste berg van Bosnië-Herzegovina.

Net voor Sutjeska is er een restaurant dat uitgebaat wordt door iemand die lang in Nederland heeft gewoond (niet Tentorium maar dat aan de andere kant van de weg). Misschien konden we ons daar iets beter laten informeren. We aten er wel lekkere forellen.

Blidinje nationaal park

We kregen het wat te warm in Mostar, en na veel wikken en wegen en op aanraden van de Sloveense reisgids die we tegenkwamen in Hutovo Blato rijden we toch terug naar de bergen.

Eerst gaan we iets eten in Posusje en rijden dan via de westkant Blidinje binnen. Als we aan het meer komen, begint het te regenen. Dus rijden we maar meteen door, stoppen even aan het franciscanenklooster van Sveti Ilija en gaan dan op zoek naar een slaapplaats. In het hotelletje dat we bezoeken zijn de kamers hun geld niet waard. Dus checken we even de booking app en zien een grote korting in een nieuw hotel in Jablanica. Toch nog 45′ rijden, waarvan 4 km over steenslag. Het hotel is splinternieuw en piekfijn in orde. We hopen op een goede nacht.

‘s Avonds is er een afstudeerfeest van het middelbaar. Daarbij zijn vooral de meisjes enorm uitgedost, met een lange jurk. De afgestudeerden lopen  in optocht door het dorp, onder politiebegeleiding, tot aan het hotel. Dan is een optreden van een lokale band en muziek tot in de vroege uurtjes.

Niet zo goed uitgeslapen gaan we de volgende dag opnieuw de bergen in. We willen in een drietal dagen van het Blidinje meer over de bergen terugwandelen naar Jablanica, over de Via Dinarica.

Het hotel gaf ons het kaartje van een lokaal taxibedrijf, dat ons voor 25 euro naar het startpunt voert. Natuurlijk waren ze te laat ‘omdat ze het uur verkeerd begrepen hadden’. Onze auto laten we achter op de parking van het hotel, met videobewaking. Onze computers gaan in de kluis van de receptie. Goede service!

Het weer is goed en we hebben er zin in.

We wandelen eerst door een veld en trekken dan tussen de bomen de bergen in. Door de zware rugzakken (we gaan kamperen!) vorderen we maar traag.

Onderweg moeten we even uitwijken voor een slangetje.

Boven 1500 m komen we een aantal sneeuwveldjes tegen.

De sneeuwvelden worden altijd maar groter, tot we het pad echt niet meer kunnen onderscheiden.

Ik loop nog even door tot op de pas, maar daar ziet het er ook niet veel beter uit.

Intussen zijn we al redelijk moe.

Dus lijkt het ons beter om op onze passen terug te keren. Gelukkig zijn we flexibel. We kamperen in het idyllische kommetje net onder de sneeuwgrens.

Er is geen stromend water aanwezig, maar we hebben voldoende sneeuw om te koken!

We genieten nog wat van de zon en kruipen dan in ons minitentje. Het is er heel de nacht muisstil, maar omdat het tentje zo klein is stoten we elkaar heel vaak wakker.

Als ik de volgende ochtend opsta jaag ik een gems verder de bergen in. Het duurt even voor we ontbeten hebben, de tent droog is en we alles opgekraamd hebben. Dan dalen we verder af naar het dal.

We eten iets in het restaurant in het park, waar het vol zit met families die hier van hun zondagse maaltijd komen genieten. Om de stank te beperken trekken we maar een ander T-shirt aan. Karen ziet er een veganistische maaltijd op de kaart staan, die een enorme ontgoocheling blijkt te zijn: het waren wat groentjes in te veel sojasaus met seitansteak die nog eens extra ingesmeerd was met dikke sojasaus. Zelfs na het afschrapen van de soja was dit waarlijks niet eetbaar. Maar mijn vleesgerecht was wel lekker.

We liften terug naar Jablanica met een koppel ‘avonturiers’ uit Sarajevo, waar we de computers en de auto ophalen. Op naar de volgende bestemming!

Blidinje kon een leuke(re) uitstap geweest zijn. Maar het lijkt ons beter om eerst goed te informeren over de toegankelijkheid. Toch verder gaan door de sneeuw leek ons geen optie, maar met lichte bagage waren we misschien wel tot aan de eerste berghut geraakt.

Een tent en alle toebehoren de berg op sleuren is eigenlijk gekkenwerk, maar gelukkig hadden wij onze tent mee. Dat zorgde ervoor dat we flexibel waren.

Naast de Via Dinarica zijn er nog voldoende andere paden in het gebied. Reisorganisaties bieden ook begeleide tochten aan, maar dat zagen wij niet zitten.

 

Lukomir

Vanuit Sarajavo boeken we via Green Visions een daguitstap naar Lukomir, het hoogst gelegen dorpje van Bosnië-Herzegovina. We worden vergezeld door een Nederlands koppel en een Canadese. Na een lange tocht over hotsendebotsende wegen komen we dooreengeschud aan het dorp. We wandelen van daar naar de Rakitnica canyon, waar we op een plekje met een mooi uitzicht picknicken.

Na de picknick breekt een groot onweer los. Een bliksemschicht passeert op korte afstand van ons, waardoor het haar van de Nederlandse volledig rechtop staat. Ook Karen voelde de schicht aan haar haar passeren. Bij gebrek aan haar, of omdat ik mijn kap aan had, heb ik er weinig van gemerkt.

De gids is duidelijk in paniek, ruimt het boeltje op en stuurt ons via een onbestaand pad aan een onverantwoord snel tempo terug naar Lukomir. Als ik hem er op wijs dat het eigenlijke pad zo’n 10m hoger ligt, beweert hij dat we zo laag mogelijk moeten blijven om blikseminslagen te vermijden. Op een helling van verschillende 100’en meter hoog zal dat volgens mij niet zo’n verschil maken, maar de gids is baas.

De Nederlanders hadden geen goede uitrusting en komen volledig uitgeput en doorweekt in het dorp. Daar drogen we meer dan een uur op in een cafeetje.

Als het wat opklaart gaan we toch nog naar buiten voor wat obligate fotootjes van de huisjes met blikken daken. En we wandelen ook nog naar een mooi uitzichtpunt aan de rand van het dorp.

Achteraf gezien een leuke uitstap, maar je zit meer in de auto dan dat je ter plaatse bent. Veel wandelen komt er ook niet aan te pas. Maar de gids geeft veel uitleg.

Het dorp zal waarschijnlijk binnen een paar jaar zijn authenticiteit verliezen, dus is nu het moment om er heen te gaan.

Lukomir kan je, door de staat van de wegen, moeilijk bereiken met eigen vervoer. Maar het moet mogelijk zijn om te rijden naar Umoljani en van daar een rondwandeling te maken naar Lukomir en terug. De wandelpaden zijn goed gemarkeerd en maken onderdeel uit van de Via Dinarica.

Het verdwijnende meer van Cerknica

Bosnië lijkt ons wat te ver om in één eind te rijden, dus beslissen we nog een tussenstop in te lassen in Slovenië. We rijden naar Postojna. Nee, we gaan niet de wereldbekende grot van Postojna bezoeken (dat hebben we al gedaan in 2009), maar deze keer komen we voor een ander karstverschijnsel: een verdwijnend meer.

Karst (of kalksteen) is oplosbaar in water. Daardoor zijn er in karstgebieden veel grotten. Er zijn ook bepaalde andere fenomenen (ik word hier terug gekatapulteerd naar één van mijn keuzevakken in mijn opleiding bio-ingenieur, waar we onder andere leerden over dolines, ponoren en verdwijngaten).

Het meer van Cerknica is nog een ander natuurverschijnsel. In het voorjaar lopen de grotten en ondergrondse gangenstelsels onder de vlakte vol water. Op een gegeven moment wordt het teveel en spuit het water uit de grond, waardoor een meer ontstaat. In de zomer trekt het water weer weg, soms op heel korte tijd, alsof de stop uit een badkuip wordt getrokken. Bij ons bezoek leek het gebied op een moeras.

Op aanraden van de (vervang-)persoon in het toerismebureau van Cerknica maakten we een wandelingetje rond het kleinste deel van het meer. Wat voorzien was op 1,5u bleek uiteindelijk 3u te duren, voor een groot deel door een bos zonder zicht op het meer. Goed om even de benen in te wandelen. Maar de natuur maakte veel goed: mooie bloemetjes, een (platgereden) hazelworm, een ree die wegspringt, …

We bezoeken nog een ander fenomeen (Rakov Skocjan): een grotendeels ondergrondse rivier die voor een stukje bovengronds komt en daar 2 natuurlijke bruggen heeft gemaakt. Daar valt je mond van open!

Onze eerste kampeerervaring was niet zo’n succes. Moeilijk om de haringen in de stenige grond te krijgen, ‘s nachts te koud, luchtmatrassen niet gewoon, nachtelijke werken in de buurt (damwanden intrillen?), te veel licht en vogelgezang in de morgen. Maar we genieten van de rust op de camping en spelen wat samen voetbal (jawel!) en badminton.

Bij Els en Mathieu

In de reiskrant van Wegwijzer hadden we artikels gelezen van Els en Mathieu over hun reizen door de Balkan. En in de reisbib van Wegwijzer vonden we kaartjes met hun gegevens. We beslissen om onze reis te starten met 2 nachtjes in hun rustig gelegen B&B ten zuiden van het Triglav nationaal park.

Alle eten is biologisch en vegetarisch, heerlijk klaargemaakt door Els. Het meeste daarvan komt uit hun sterk hellende natuurlijke tuin, waar ze groenten verbouwen op zelf aangelegde terrasjes.

Hun huis is zo rustig gelegen dat je er meestal enkel de vogeltjes hoort fluiten en de bijtjes hoort zoemen. Bij mooi weer is het heerlijk ontbijten op het terras met uitzicht.

En ‘s avonds zit je dan weer in de zon op een ander terras.

We hebben aangename babbels over reizen, het leven in Slovenië en het leven in België. En we krijgen heel wat tips.

We maken een wandeling van een tweetal uur in de buurt. Onderweg zien we een wezel en heel wat mooie bloemen.

De wandeling gaat een groot stuk door het bos, maar hier en daar hebben we toch uitzicht op het hooggebergte van de Triglav.

We eten onze picknick op het terras van de (gesloten) berghut. Achter ons, op een vlakke weide, zijn er twee oude mannen aan het golfen. Een hilarisch tafereel. Het is zo absurd dat we vergeten om er een foto van te maken.